Tranh cãi gần đây về thuật toán cấy ghép gan tại Anh đã làm dấy lên cuộc thảo luận rộng rãi về việc sử dụng các thuật toán y tế và những thiên lệch tiềm ẩn của chúng, đặc biệt là trong vấn đề phân biệt đối xử dựa trên độ tuổi. Mặc dù ban đầu tập trung vào vấn đề cấy ghép gan, cộng đồng đã chỉ ra những vấn đề tương tự trong nhiều công cụ ra quyết định y tế khác.
Hạn chế của thuật toán dựa trên độ tuổi
Một mối quan ngại đáng kể đã nổi lên liên quan đến các công cụ đánh giá rủi ro y tế loại trừ bệnh nhân trẻ tuổi. Ví dụ, công cụ tính toán nguy cơ tim mạch của Mỹ không thể tính điểm cho người dưới 40 tuổi, mặc dù hàng năm có hơn 100.000 người Mỹ dưới 40 tuổi gặp các sự cố tim mạch. Hạn chế này có những tác động thực tế đến việc chăm sóc bệnh nhân và trách nhiệm pháp lý y tế.
Tôi bị đau tim khi mới 35 tuổi, mặc dù không có các yếu tố rủi ro khác. Ghi chú trong phòng cấp cứu của tôi ghi rằng 'không thể là đau tim nhưng có vẻ giống vậy, nên chúng tôi sẽ tạm điều trị như đau tim', điều này khá đáng lo ngại.
Những hạn chế hiện tại của thuật toán:
- Bộ tính toán nguy cơ tim mạch của Hoa Kỳ: Không thể đánh giá bệnh nhân dưới 40 tuổi
- Thuật toán ghép gan của Vương quốc Anh: Có sự thiên vị mang tính hệ thống đối với bệnh nhân trẻ tuổi
- Các tính toán tiêu chuẩn chăm sóc: Có thể không tính đến các trường hợp không điển hình
Thách thức của tự động hóa quyết định y tế
Các chuyên gia y tế cho rằng mặc dù thuật toán có vai trò trong việc quản lý phân bổ nguồn lực phức tạp, chúng không nên thay thế đánh giá lâm sàng. Cuộc thảo luận trong cộng đồng cho thấy sự căng thẳng giữa các công cụ tiêu chuẩn hóa và nhu cầu về quyền quyết định của bác sĩ. Nhiều bác sĩ vẫn đánh giá rủi ro và kê đơn các biện pháp phòng ngừa cho bệnh nhân trẻ, bất chấp những hạn chế của máy tính.
Tính minh bạch và giám sát
Cuộc thảo luận nhấn mạnh nhu cầu cấp thiết về tính minh bạch hơn trong các thuật toán y tế. Mặc dù những công cụ này có thể cải thiện hiệu quả trong cung cấp dịch vụ y tế, việc triển khai chúng thường thiếu sự giám sát công khai và dân chủ. Cộng đồng nhấn mạnh rằng việc phát triển thuật toán nên có sự đồng thuận rộng rãi của xã hội về các khuôn khổ đạo đức cơ bản, thay vì chỉ được thúc đẩy bởi tính thuận tiện trong quản lý.
Các vấn đề chính được xác định:
- Loại trừ dựa trên độ tuổi trong các thuật toán y tế
- Thiếu tính minh bạch trong các công cụ ra quyết định
- Quy trình khiếu nại còn hạn chế
- Thiếu tùy chọn cho phép bác sĩ can thiệp
- Cần giám sát dân chủ đối với các thuật toán y tế
Tương lai của hỗ trợ ra quyết định y tế
Trong khi một số thành viên cộng đồng ủng hộ việc thay thế quy trình ra quyết định y tế truyền thống bằng hệ thống AI, các chuyên gia y tế cảnh báo rằng công nghệ hiện tại chưa sẵn sàng cho sự chuyển đổi như vậy. Cuộc tranh luận tập trung vào sự cân bằng giữa hiệu quả của thuật toán và những khía cạnh không thể thay thế của đánh giá lâm sàng của con người, đặc biệt là trong tương tác với bệnh nhân và việc lấy tiền sử bệnh.
Tóm lại, mặc dù các thuật toán y tế đóng vai trò quan trọng trong cung cấp dịch vụ y tế, những hạn chế và thiên lệch tiềm ẩn của chúng cần được xem xét cẩn thận. Sự đồng thuận của cộng đồng cho thấy cần có những hệ thống minh bạch và linh hoạt hơn, có thể kết hợp đánh giá lâm sàng trong khi vẫn duy trì các tiêu chuẩn chăm sóc nhất quán.
Nguồn tham khảo: Thuật toán ghép gan của Anh có loại trừ có hệ thống bệnh nhân trẻ tuổi không?