Sự suy giảm của Boeing và Intel: Câu chuyện về tài chính hóa doanh nghiệp và những lo ngại về an ninh quốc gia

Những cuộc khủng hoảng gần đây tại Boeing và Intel đã làm dấy lên cuộc tranh luận gay gắt về quản trị doanh nghiệp, tài chính hóa và tác động đến an ninh quốc gia tại Hoa Kỳ. Những gã khổng lồ công nghiệp từng một thời đáng tự hào này, vốn đóng vai trò then chốt trong ngành hàng không vũ trụ và bán dẫn của Mỹ, giờ đây đang đối mặt với những thách thức nghiêm trọng mà nhiều người cho rằng bắt nguồn từ hàng thập kỷ ưu tiên lợi nhuận cổ đông hơn là sự xuất sắc trong kỹ thuật và đổi mới.

Nguồn gốc của vấn đề

Sự suy thoái ở cả hai công ty dường như theo một mô hình tương tự mà nhiều nhà bình luận xác định là quá trình tài chính hóa tự hủy hoại. Quá trình này thường bao gồm:

• Ưu tiên các chỉ số tài chính ngắn hạn hơn đổi mới dài hạn
• Tập trung quá mức vào việc mua lại cổ phiếu và chi trả cổ tức
• Cắt giảm đầu tư R&D và nhân tài kỹ thuật
• Các quyết định quản lý chỉ tập trung vào kết quả hàng quý thay vì chất lượng sản phẩm

Câu chuyện Boeing

Những rắc rối của Boeing trở nên đặc biệt nghiêm trọng sau khi sáp nhập với McDonnell Douglas vào những năm 1990. Một công ty từng được dẫn dắt bởi kỹ thuật đã chuyển thành một tổ chức mà ở đó các cân nhắc tài chính thường lấn át những lo ngại về an toàn và chất lượng. Sự chuyển dịch từ văn hóa lấy kỹ thuật làm trọng tâm sang tập trung vào tài chính được coi là yếu tố chính dẫn đến các vấn đề an toàn gần đây.

Sự suy giảm song song của Intel

Tương tự, Intel đã mất vị thế dẫn đầu đáng kể trong sản xuất bán dẫn, đặc biệt là trước các đối thủ như TSMC và Samsung. Sự suy giảm này trùng với thời kỳ mua lại cổ phiếu ồ ạt và giảm đầu tư vào đổi mới sản xuất, trong khi các đối thủ châu Á tiếp tục đầu tư mạnh mẽ vào công nghệ sản xuất với sự hỗ trợ của chính phủ.

Khía cạnh an ninh quốc gia

Tình hình đã vượt ra ngoài phạm vi khủng hoảng doanh nghiệp đơn thuần và trở thành mối lo ngại về an ninh quốc gia:

• Boeing vẫn là công ty then chốt trong cả hàng không thương mại và quốc phòng
• Năng lực bán dẫn của Intel là yếu tố sống còn cho độc lập công nghệ
• Cả hai công ty đều đại diện cho năng lực công nghiệp chiến lược không dễ thay thế

Các giải pháp được đề xuất

Một số giải pháp tiềm năng đang được thảo luận:

1. Can thiệp của chính phủ : Một số đề xuất hỗ trợ có mục tiêu với các điều kiện nghiêm ngặt, tương tự mô hình châu Á, nơi sự hỗ trợ của chính phủ đi kèm với các yêu cầu chính sách công nghiệp

2. Cải tổ cơ cấu : Các đề xuất bao gồm:

   • Tách nhỏ các tập đoàn lớn
   • Yêu cầu tách biệt các bộ phận (thương mại/quốc phòng)
   • Thực hiện giám sát chặt chẽ hơn về phân bổ vốn

3. Cải cách quản lý : Kêu gọi:

   • Ban lãnh đạo mới không liên quan đến kỹ thuật tài chính
   • Quay trở lại quản lý tập trung vào kỹ thuật
   • Cơ cấu khuyến khích dài hạn

Học hỏi từ mô hình châu Á

Thú vị là nhiều người chỉ ra thành công của các đối thủ châu Á, đặc biệt trong lĩnh vực bán dẫn, nơi các công ty như TSMC, Samsung và SK Hynix đã duy trì vị thế dẫn đầu công nghệ thông qua:

• Sự hỗ trợ nhất quán từ chính phủ và chính sách công nghiệp
• Tập trung vào năng lực cốt lõi
• Đầu tư dài hạn vào năng lực sản xuất
• Cân bằng giữa lợi nhuận cổ đông và tái đầu tư

Cuộc tranh luận vẫn tiếp tục về việc liệu các công ty Mỹ có thể áp dụng một số thực tiễn này trong khi vẫn duy trì đặc tính khu vực tư nhân của họ hay không, hoặc liệu cần những thay đổi cơ bản hơn trong quản trị doanh nghiệp để ngăn chặn sự suy giảm tiếp tục trong các ngành công nghiệp trọng yếu.

Kết quả của những cuộc khủng hoảng này có thể sẽ quyết định tương lai của năng lực công nghiệp và vị thế dẫn đầu công nghệ của Mỹ trong các lĩnh vực chiến lược then chốt.